Voldoende en veilig bloed voor iedereen in de wereld

Sanquin heeft de missie om samen met de donor voor een beter leven van de patiënt te zorgen. Dat doen we in principe voor patiënten in Nederland, maar onze maatschappelijke betrokkenheid reikt voorbij onze landsgrenzen: we delen onze kennis en ervaring graag met bloedvoorzieningen over de hele wereld. Onder meer via de opleiding Management of Transfusion Medicine (MTM), een samenwerkingsverband met de Rijksuniversiteit Groningen en het UMC Groningen. Deze 2-jarige opleiding focust niet alleen op medische verbetering binnen de bloedvoorziening van een land, maar ook op leiderschaps- en managementontwikkeling van de medewerkers.

“Het mooie aan de opleiding MTM is dat je leert hoe je de bloedvoorziening in je eigen land sterker kan maken, met aandacht voor de lokale context”, zegt dr. Masiku Phiri uit Zambia. Hij reisde afgelopen jaren af naar het verre Groningen om de opleiding MTM te volgen. “Oplossingen die in Nederland goed werken, kun je niet altijd een-op-een toepassen in Zambia. Bijvoorbeeld omdat mijn land minder financiële middelen heeft. Bovendien hebben wij een slechte infrastructuur, waardoor het soms lastig is om bloed op tijd bij patiënten te krijgen. Bij MTM leer je zowel klinische als managementoplossingen te zoeken die in je eigen land werken.”

Sterftecijfer omlaag brengen

In Zambia gaan veel moeders dood door bloedverlies na de bevalling, omdat donorbloed vaak niet of niet op tijd beschikbaar is. “Dat hoge sterftecijfer speelt in heel Sub-Sahara-Afrika en het moet echt omlaag”, zegt Masiku Phiri vastberaden. “Ik hoop met de kennis die ik in de MTM-opleiding heb opgedaan, de Zambia National Blood Transfusion Service te helpen groeien naar een robuustere organisatie die voldoende en veilig bloed kan leveren. Bijvoorbeeld met betere logistiek. En een nieuwe strategie om donors te werven; in Zambia hebben sommige mensen nog religieuze of bijgelovige redenen om niet te willen doneren. Verder werken we aan de modernisering van ons laboratorium. Met moderne apparatuur kunnen we donorbloed beter op infectieziekten screenen.”

Onderzoeksprijs

Dr. Masiku Phiri schreef voor de MTM-opleiding een researchpaper over het terugdringen van sterfte na de bevalling, waarvoor hij een prijs won van de African Society of Blood Transfusion. “Die prijs versterkte mijn vertrouwen dat ik mijn land kan helpen. En hopelijk inspireert mijn onderzoek bloedvoorzieningsorganisaties in andere Afrikaanse landen en laat het zien dat ook zij de problemen met hun bloedvoorziening kunnen aanpakken.”

Waardevolle kennis

Ook Adriu Sepeti uit Fiji volgde afgelopen jaren de MTM-opleiding. Hij is docent transfusiegeneeskunde aan Fiji National University en werkt samen met de nationale bloedvoorziening van Fiji. “Ik was op zoek naar meer kennis en hoorde tijdens een internationaal congres over de opleiding”, vertelt hij, waarna hij lachend toevoegt: “Het Nederlandse weer was wel behoorlijk wennen voor mij, jullie zomers zijn kouder dan onze winters. Maar de opleiding was heel waardevol. Sinds ik terug ben uit Nederland werk ik aan een project van 5 fases om onze bloedvoorziening te versterken. Te beginnen met betere wervingsstrategieën.”

Betere voorspellingen

In Fiji is het probleem niet zozeer om voldoende mensen te motiveren donor te worden. Adriu Sepeti: “We zijn een klein land met 900.000 inwoners, die heel saamhorig zijn. Onze mensen willen elkaar heel graag helpen. De uitdaging zit hem erin dat donors een routine ontwikkelen en steeds blijven terugkomen. We willen ook een model ontwikkelen om beter te kunnen voorspellen hoeveel bloed van welke bloedgroepen er nodig gaat zijn en welke donors we daarvoor moeten oproepen. Zo kunnen we gerichter bloed inzamelen. Verder willen we graag betere apparatuur installeren voor het testen van donorbloed.”

Dromen

De studenten van de MTM-opleiding krijgen ook een kijkje in de keuken van de Nederlandse bloedvoorziening: ze lopen stage op verschillende afdelingen van Sanquin in Amsterdam. Adriu Sepeti: “Jullie bloedvoorziening is lichtjaren verwijderd van die van ons. Wij kunnen alleen maar dromen van zo’n prachtig systeem. Helaas zijn we een klein land en niet rijk, de financiën vormen altijd een obstakel voor ons. Maar met de opgedane kennis kunnen we zeker onze werkprocessen efficiënter maken.”

Verschillende perspectieven

Wat Masiku Phiri en Adriu Sepeti allebei bijzonder waardevol aan MTM vonden, was de kennismaking met medestudenten uit de hele wereld. Zo konden ze ervaringen uitwisselen met collega’s uit Afghanistan, Indonesië, Qatar, Singapore en Uganda. “We houden nog steeds contact met elkaar”, zegt dr. Phiri. “Het is heel interessant en leerzaam om verschillende culturele ervaringen met elkaar uit te wisselen. Je leert dat je eigen perspectief niet het enige perspectief in de wereld is.”

Dr. Phiri ontdekte per toeval dat de professor in Groningen van wie hij les kreeg, een paar decennia eerder via een Nederlands ontwikkelingsprogramma in Zambia had samengewerkt met zijn eigen vader, die toen HR-directeur was op het Zambiaanse ministerie van Gezondheid. “Mijn vader zei toen ik de naam Jelle Stekelenburg noemde: ‘Maar die ken ik van vroeger!’ Het voelde heel speciaal om les van deze professor te krijgen. Prachtig toch, hoe klein de wereld eigenlijk is?”